Zübeyde Hanım Kültür Merkezi’nde 6 Şubat Pazar akşamı Vuslat dergisinin organize ettiği “Tunus’un Özgürlük Devrimi” başlıklı bir panel düzenlendi.

07 Şubat 2011

Gazeteci Hüseyin Kulaoğlu’nun yönettiği panele gazeteci Turan Kışlakçı, Tunus’lu gazeteci İbrahim Bouazzi ve Özgür-Der Genel Başkanı Rıdvan Kaya konuşmacı olarak katıldılar.

İbrahim Bouazzi’nin Sunumu:

Panelde ilk sözü alan Bouazzi Tunus’taki gelişmeleri anlayabilmek için 1954 yılına kadar geri gitmek gerektiğini belirterek başladığı konuşmasında şu vurgulara yer verdi:

“1954 yılı Tunus açısından bir dönüm noktası olmuştur. Bourgiba ile Paris’te Yahudi bir avukatın bürosunda anlaşan işgal güçleri, Fransız ordusunu Cezayir’de kıyam yapmak üzere yönlendirebilmek için Tunus’un bağımsızlığı üzerine pazarlık yaptılar. Bu görüşmede İsrail’e yönelik pazarlıklarda konuşuldu. Yani Tunus’un geleceği Cezayir halkının canı ve kanı pahasına olmuştur. Bugün isyanın ilk başladığı şehirlerde yaşayan bölge halkı bu durumu biliyorlardı. Her na kadar bu sürecin belgeleri Bourgiba devrildikten sonra ortaya çıkmış olsa da halkın 65 yıllık bu öfkesi Bin Ali döneminde de devam etmiştir…

Bu bölge hem Bourgiba, hem Bin Ali döneminde özellikle fakir bıraktırılmıştır. Burada zaman zaman isyanlar zaten olagelmekte idi. Ama hem medya bunları örtüyordu, yani Tunus halkı gerektiği gibi bilgilenemiyordu, hem de sınırlı kalıyordu…

Mesela 2008’deki protestolar sahil illerine yapılan yatırımların bu bölgelere de kanalize edilmesi için yapılmıştı. O dönem bu şehirleri kuşattılar ve ardından işçi sendikalarıyla sözde kalmak üzere anlaştılar ama uygulamaya geçilmedi. Tutuklamalar oldu. (Hatta şimdi bu tutuklananlardan serbest bırakılanlar oldu) Bu bölge insanı Cezayir halkıyla bir bütündür. Tunus-Cezayir farkı aslında sadece isimde ve coğrafi sınırlardadır. Yoksa böylesine birbirinden ayrılmış bir halk söz konusu değildir. Nitekim bu bölge insanının Cezayir’de akrabaları vardır. Bourgiba’nın yapageldiği ihanetten ötürü 1960’larda bu bölgede birkaç suikast girişimine maruz kalmıştı. Bu bölgede milletvekillerinin arabaları yakılmış ve çeşitli şiddet olayları her daim mevcuttu.

Rejim bölücülük politikası işletmiş, suni milliyetçilikler üretmeye çalışmış, bölge dillerini bu amaçla kullanmış ama başarılı olamamıştı.

İşte Sidi Buzid’de başlayan ve komşu şehirlere sıçrayıp 25 kadar göstericinin ölümüyle sonuçlanan ilk ayaklanma böylesi bir tarihi birikimin ürünü idi.

Halk Korku Duvarlarını Aştı

Ancak protestolarla bunların intifadaya dönüşme sürecini birbirinden ayırmak gerekir. Evet olaylar bu bölgede başladı ama gerçek anlamda bir intifadaya 14 Ocak’ta ulaşıldı. Bu bölgede yaşanan olaylar başkentte internet vasıtasıyla hızla haber olarak yaygınlaştırıldı. Öğrenciler, öğretmenler, memurlar, avıkatlar, işçiler bunu “Özgürlük protestoları”na dönüştürdüler. 14 Ocak’ta Cumhuriyet sarayı kuşatıldı. Bin Ali Kara Kuvvetleri komutanına halka karşı silah kullanması yönünde ateş emri verdi. Komutan bu emri reddetti ve halka taeş açamayacağını, ordunun sadece sınırları koruduğunu, böyle bir emri veremeyeceğini söyleyince Bin Ali gitmek zorunda kaldı ve malum süreç yaşandı.

Onun adamları iktidarda kalmak istedi ama halkın ısrarları üzerine istifa etmek zorunda kaldılar ve yeni bir hükümet kuruldu. Öğretim görevlileri, hukukçu vs. kimlikteki insanların içinde bulunduğu sivil bir hükümet kuruldu. Ancak şu an yaşanan fiili tehlike. Cumhuriyet sarayının 3 bin kadar muhafızının geceleri sivil kıyafetlerle terör eylemleri gerçekleştirmeleri ki bu henüz engellenebilmiş değil.
Peki bundan sonra ne olacak? Geçici hükümet yavaş davranmakta. Halkın talepleri aşama aşama cevaplanmakta. Eski rejimin devamını sağlama niyeti de hala hakim ama halkın değiştiğini ve tatmin olmayacağını belirtmek lazım. Çünkü halk korku duvarlarını aştı. 250 şehit verildi ve direniş hala devam ediyor. Halkı kurşun durduramıyor.

İslami Hareket Ne Durumda?

Gannuşi kendisine sorulan bir soru üzerine bu devrimde İslami hareketin bir rolü olmadığından bahsetti. Dindar halk, sufiler, selefiler, solcular, milliyetçiler isyanlarda rol aldı ama en çok İslamcıların işine yaradı. Şu an Gannuşi’yle birlikte pek çok lider döndü ve resmi başvurularda bulundular.
Nahda 1989 seçimlerinde %60 oy almıştı. Eskisi kadar güçlü değil, başka gruplarda oluştu bu dönemde Tunus’ta. Hatta Şiiler ve Vahhabiler de”…

“Tunus’un da Mısır gibi olmasını temenni ediyorum” diyerek konuşmasını tamamlayan Bouazzi’den sonra sözü Kışlakçı aldı.

Turan Kışlakçı’nın Sunumu:

“Son 10 yıl içerisinde bu değişimin sinyalleri vardı” diyerek sözlerine başlayan Kışlakçı, arka plana ilişkin birkaç noktanın altını çizdi:

– Erdoğan’ın etkileri. (Davos çıkışı’nın verdiği ruh, kitlelerdeki irade oluşumunun tetikleyicisi bir işlev gördü. Kendi liderlerinde göremedikleri onurlu tutumun, Erdoğan üzerinden örneklenmesi oluştu.

– Hizbullah’ın Zaferi. (İsrail’in dokunulmazlık ve yenilmezlik efsanesini sarstı. Kitlelerde biriken öfkenin sözcüsü oldu.)

– Gazze olayları, Mavi Marmara ve Hamas. (Bu olaylarla yine kendi durumlarını, rejimlerinin zillet içeren konumlarını ve liderlerini sorguladılar.)

– Hem Batı’yı, hem kendi ülkelerini eleştiren yeni aydın tipleri oluştu.
– İnternetin etkisi.

Libya lideri Kaddafi’nin süreci 3 yıl öncesinden gördüğünün de altını çizen Kışlakçı, oğlu Seyfulislam’ı yeni sürecin dizaynında görevlendirdiğini; bir çok İslamcı için af çıktığını, yurt dışında bulunanların geri dönmelerine izin verildiğini, bunlara iş, evlilik gibi imkanlar sağlandığını belirten Kışlakçı, Kaddafi’nin kendi açılımları sayesinde Libya’ya yumuşak bir geçiş sağladığından bahisle, süreci göremeyen diktatörlerin bu süreçte göstermelik değişimlerle kendilerini kurtaramayacaklarını, çünkü zihinlerin dönüşmeye başladığını, halkların korku duvarlarını yıktığını ve kolay tatmin olmayacaklarını belirtti.

Özellikle internetin ve facebook, twitter gibi grupların bu devrimlerde etkili olduğundan bahisle, bunların birer halk devrimi olduğu ve İslamcıların bu değişimdeki rollerinin abartılmaması gerektiği üzerinde durdu.

Kışlakçı’nın bu tespitleri izleyiciler tarafından sorgulandı. “Halk hareketi” tabirinin soyut bir tabir olduğu, sanki burada bir irade yokmuşcasına tavır almanın anlamlı olmadığı, üstelik özellikle Mısır bağlamında, İhvan’a ve İslami hareketlere yönelik haksızlığı içinde barındırdığı; Öfkenin ardında nasıl ki yolsuzluklar, Batı’yla ilişkiler, gaspedilen özgürlükler var ise, öfkenin de bir dili olduğundan; bu dilin ise onyıllardır mücadele veren ve yıllardır rejimin gadrine uğramış, işkencelerden geçmiş, halkın nefisinde olanı dönüştürme mücadelesi vermiş İslami hareketin birikimini temsil ettiğinin altı çizildi.
Nitekim Kışlakçı da zaten konuşmasında 20’li yaşlardaki gençliğin etkilendikleri maddeleri sıralarken, bunların hemen hepsinin İslami hareketlerin oluşturduğu gündemler olduğu dikkatlerden kaçmıyordu.
İhvan’ın temkinliliği ile etkiliğinin birbirine karıştırılmaması gerektiği, bu halkların bilinçaltında İslami taleplerin bulunduğu, nitekim İsrail’e olan öfkenin tarzı ve dilini bu hareketlerin oluşturduğu, rejime yönelik eleştirilerde de aynı birikimin varlığının bunu ispatladığı program sonrası yapılan kısa sohbette izleyiciler tarafından Kışlakçı’ya iletildi.

Rıdvan Kaya’nın Sunumu:

Tunus-Türkiye benzeşmelerinden örnekler vererek konuşmasına başlayan Kaya, Batıcı-Laik-Despot tanımının bu ilişkiyi özetler mahiyette olduğunu belirtti. Kitleleri harekete geçiren en önemli unsurun onurlarının kırılması olduğunun altını çizen Kaya sorunu en temelde ekonomik sebepler olarak gören bakış açılarının çok da sağlıklı olmadığını söyledi. Bin Ali’nin gidişini Şah’ın onursuz gidişine benzeten Kaya, konuşmasını Batılıların ikiyüzlülüklerinden örnekler vererek sürdürdü:

“Bin Ali’ye övgüler düzen Batılılar, olaylar tersine döndüğünde aile ilişkilerinden, ülkeyi nasıl da sömürdüklerinden dem vurmaya başladılar ki bu tam anlamıyla bir ikiyüzlülüktür. Tıpkı BOP, seçimler ve Mübarek örneklerinde olduğu gibi. Filistin seçimlerinde de benzer ikiyüzlülüklere aşina olduk…”
Olayların ardında ABD, AB gibi unsurların olduğuna dair komplo teorilerine de dikkat çeken Kaya, “Eyvah, daha kötü olabilir!” tarzındaki yaklaşım biçimlerinin kendilerine “Daha kötü ne olabilir?” diye sormaları gerektiğini belirtti. Baskı sistemlerinin insanları kirlettiğini, özgür iradelerini teslim aldığını ve bu ortamlardan da bir şekilde kurtulmanın her halükarda hayırlı olduğunun altını çizdi.

“Eğer birileri bu gelişmelerin ardından bizleri yönlendirecek, başımıza farklı çoraplar örecekse bu bizimle alakalı bir husus. Bizim gücümüzle, basiretimizle. Biz dirayetli olursak bu planları bozarız, değilsek zaten her halükarda olumsuz gelişmeler kaçınılmaz olarak bizi etkiler”.

İnterneti Abartmamalıyız, İslami Hareketin Etkisini Hafifsetmemeliyiz.

İnternetin önemli bir araç olduğundan bahseden Kaya, “yine de her şeyin bizim ellerimizle oluşageldiği gerçeğinin üzerini örtmemeliyiz.” dedi:

“İslami çabaların yerini network ortamı dolduramaz. Bu ülkelerin geçmişlerinde de yeter derecede İslami tecrübeler var.” Dedikten sonra, “Elbette zaaflarımız da vardır ama Müslümanların dışındakiler de Müslümanlardan daha iyi durumda değiller.” Diyerek, farklı kesimlerin rollerinin abartılarak, İslami kesimlerin birikimlerinin görmezden gelinmesinin en hafif tabirle haksızlık olduğunun altını çizdi.
ABD ile ilgili bir soru üzerine, ABD’nin bu süreçte hatalar yaptığından bahisle, aslında farklı coğrafyalarda da benzeri hatalara düçar olduğunu ve bunun da Müslümanların basiretli duruşları ve direnişleri sayesinde bölge halklarının lehine gelişmelere sebebiyet verdiğini belirtti.

AK Parti’nin model olmasına ilişkin de, “AKP İslami hareketlere model olamaz ama yıllarca bu rejimlerin baskıları altında inlemiş kitlelerin nefes alabilmeleri için AKP modeline atıfta bulunulmasında garipsenecek bir yön yoktur” dedi.

Son olarak bütün bu gelişmelerin İsrail’le olan ilişkileri etkileyeceği ve bunun da hayırlı bir gelişme olduğunu belirterek sözlerine son verdi.

Vuslat dergisini düzenlediği bu programdan ötürü tebrik ediyoruz. Öte yandan bu tür programlara katılımın daha fazla olması gerektiğini, hem bu tür programların gündeme ilişkin perspektif zenginleşimine katkı sağlayacağını, hem de müslümanların üzerinde bunun bir sorumluluk olarak bulunduğunu da hatırlatmak istiyoruz.